Speelbakken maken -
Wat past bij welke leeftijd?
Zoveel mogelijkheden
Als je je al een beetje verdiept hebt in de wereld van sensorisch spel heb je waarschijnlijk wel ontdekt dat de mogelijkheden oneindig zijn. Waar begin je? Wat vindt jouw kind leuk? Wat wil je je kind laten ervaren of leren? Mijn eerste tip: houd het simpel!
Vooral als je begint met het maken van speelbakken doe je er verstandig aan om het simpel te houden. Zowel voor jezelf als voor je kind. Afhankelijk van de leeftijd kun je de bak vullen met fijnere materialen. Voor de allerjongsten is het al leuk om de bak te vullen met blokken, terwijl je voor oudere kinderen met klein materiaal aan de slag kunt.
Tot ongeveer 2 jaar
Tot een kind een jaar of 2 is kun je beter geen kleine materialen in de speelbak doen. Je weet waarschijnlijk zelf het beste of je kind nog van alles in zijn mond stopt en welk formaat geschikt zou kunnen zijn. Zelf ben ik begonnen met pompons met een diameter van 3 cm toen mijn dochter 1,5 jaar was. Ik zat er altijd bij en kon direct ingrijpen als ze onverhoopt toch een balletje in haar mond probeerde te stoppen. Een bak met pompons lijkt misschien saai, maar voor kleine kinderen gaat er een wereld open. Pompons kun je heel leuk scheppen, laten rollen, laten vallen, in bakjes doen, enz. mijn dochter heeft zich er vaak heerlijk mee vermaakt. Zorg voor verschillende schepjes en bakjes om de ervaring te vergroten. Denk aan verschillende voorwerpen om mee te kunnen scheppen/oppakken, zoals een lepel, schepje, melkpoederschepje, tang of grote pincet. Je kunt hierbij ook nog op verschillende materialen letten. Een metalen schepje voelt bijvoorbeeld anders dan een houten schepje. Hetzelfde geldt voor bakjes in allerlei soorten en maten. Zorg dat het gereedschap goed in de hand van het kind past.
Leg niet meteen alles in de bak, maar begin met de vulling en een enkel schepje en bakje. Observeer je kind tijdens het spelen en voeg iets toe als je ziet dat je kind daar behoefte aan heeft. De eerste keer (of keren) zal hij misschien niet zo goed weten wat de bedoeling is. Laat hem maar ontdekken. Je kunt af en toe zelf een balletje opgooien (letterlijk of figuurlijk ;)). Speelt je kind wel uit zichzelf? Houd je dan op de achtergrond (gewoon rustig ernaast blijven zitten) en wacht tot het kind jou uitnodigt om mee te spelen. Probeer er zelf niet al te veel bij te praten. Het gaat vooral om het ervaren van de handelingen. Belangrijke woorden en zinnen kun je natuurlijk wel noemen om de woordenschat te vergroten.
Het zal waarschijnlijk even wennen zijn dat de materialen in de bak (of op een afgesproken plek) moeten blijven. Geef je kind de tijd om dat door te krijgen. Blijf erbij en laat zien wat je (uiteindelijk) van je kind verwacht. Mijn dochter gooide maar al te graag de pompons door de kamer. Dat ben ik gaan afbouwen door haar te laten gooien met ballen die niet in de bak werden gebruikt en uit te leggen dat ze in de bak met de pompons mocht spelen. Dat werkte prima en was al snel door te voeren naar kleiner materiaal dat ik echt niet elke keer weer door de hele kamer wilde hebben.
Voor 2 á 3 jaar
Vanaf een jaar of 2 stoppen kinderen minder in hun mond. Dit is gemiddeld en verschilt per kind. Blijf er altijd bij als je kleinere materialen aanbiedt! Houd het veilig door bewuste keuzes te maken. Omdat ik niet kon wachten met het uitproberen van de speelrijst heb ik het voor het eerst aangeboden toen mijn dochter 1,5 jaar was. Ze ging er lekker met haar handen doorheen, maar veel meer lukte nog niet. Er verdween ook nog weleens een lepeltje rijst in haar mond dat ze dan vervolgens weer uit haar mond probeerde te peuteren. Niet lekker, dat had ze snel door. Tegen de 2 jaar ging het een stuk beter. Ze was heerlijk aan het scheppen, gieten en voelen en vroeg zelf regelmatig of de bak weer open mocht om te kunnen spelen.
Rond deze leeftijd komt fantasiespel op gang. Dit kun je heel goed combineren met speelbakken. Je hoeft niet eens speciale materialen aan te schaffen. Vaak zijn spullen uit het dagelijks leven al mooi genoeg om mee te spelen. Ook het speelgoed dat je kind al heeft kun je hier prima voor gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan een puzzel waarvan je de stukjes in een bak met snippers verstopt. Die kan je kind zoeken en zo de puzzel compleet maken. En er zijn natuurlijk nog veel meer materialen die je kunt gebruiken, zoals serpentines, verpakkingsmateriaal, pompons, veertjes en natuurlijk speelrijst.
Van 3 jaar tot ouder
Tegen de 4 jaar worden kinderen zich steeds meer bewust van bepaalde thema’s. Ook deze kun je prima verwerken in speelbakken. Wat speelt er op dit moment in het leven van het kind? Gaan jullie binnenkort op vakantie? Moet hij naar de dokter? Is hij hoteldebotel van een bepaald boek? Is hij gek op dino’s, de boerderij, de ruimte, ridders en kastelen, prinsessen, sprookjes, vervoersmiddelen, de bouw of welk onderwerp dan ook? Gebruik deze gevoelige periode, want die kan zomaar voorbijgaan! Ook thema’s zoals de seizoenen en feestdagen zijn goed te gebruiken.
Gebruik nieuwe woorden die bij het thema horen en vergroot daarmee de woordenschat van je kind. Je kunt het zo educatief maken als je zelf wil, maar let vooral op wat je kind wil en nodig heeft. Is een kind bezig met tellen? Doe bijvoorbeeld wat van dezelfde voorwerpjes in de bak, zodat die geteld kunnen worden en leg er houten cijfertjes bij. Is een kind bezig met letters? Laat het kind een letter kiezen om te oefenen en maak samen een bak vol die past bij die letter. Combineer het thema met sensorisch spel in een speelbak. Zo maak je in een handomdraai gras van groene speelrijst of gebruik blauw voor de zee. Een mix van groen, geel en oranje werkt mooi voor Pasen en bruin, geel, groen, rood voor de herfst. Met een fijne basisvulling in de bak is van elk thema een sensorische ervaring te maken!
